Gastblog: Kinderen en rouw

Voor altijd in mijn hart…

“Gaat mama echt de oven in? Zie ik opa ooit nog terug? Wat is het Vagevuur? Waarom gaat papa eigenlijk dood? Bestaat de hemel echt?”

Het zijn enkele vragen, die kinderen je kunnen stellen. Het zijn geen vreemde vragen, maar ze zijn soms wel moeilijk te beantwoorden. Een dierbare verliezen is ontzettend verdrietig. Vaak is het voor ons, als volwassen mensen, al heel moeilijk om hiermee om te gaan. Voor kinderen en/of mensen met een beperking die iemand verliezen, is dit vaak nog moeilijker. Met alle goede bedoelingen, beslissen wij ook vaak voor hen. Denk bijvoorbeeld aan afscheid nemen van een moeder die ernstig ziek is, het sluiten van de kist of überhaupt het al dan niet mogen meedenken over de uitvaartdienst. Wij vinden het moeilijk, dus waarom een kind of iemand met een verstandelijke beperking hiermee belasten? We willen onze kinderen vaak beschermen van moeilijke situaties, waardoor we ze gaan afschermen en niet betrekken. Kortom, een behoorlijke taak erbij naast je eigen rouw, dat ondersteunen van kinderen.

Een paar dingen die je voor kinderen kunt doen:

• Kinderen rouwen op een andere manier dan volwassenen. Bij kinderen speelt verdriet bijvoorbeeld niet de hele tijd. Volg het kind hierin en maak het bespreekbaar als het eraan toe is. Soms krijg je een enkele vraag. Op het moment dat deze beantwoord is, is het vaak al in orde en speelt het kind weer verder.
• Wees eerlijk richting het kind. Kinderen voelen heel veel aan. Niets is vervelender dan een antwoord en een houding die niet met elkaar overeenkomen. Het kind zal in dit geval zelf de ruimte nemen om in te vullen en zal het misschien in gedachten groter maken dan het is, wat kan leiden tot slecht slapen of nachtmerries.
• Ga het gesprek met elkaar aan, soms lastig maar zeker doen!

Als je in gesprek gaat met het kind weet je als ouders of opvoeders soms het antwoord ook niet. Geef dit dan eerlijk aan. Bijvoorbeeld als een kind vraagt of oma nu in de hemel is. ‘Dat weet ik niet, wat denk jij?’ Stel een wedervraag of geef aan hoe jij erin staat. ‘Ik denk het wel, wat denk jij?’ ‘Ik denk het ook, maar de juf zegt dat de hemel niet bestaat.’Durf aan te geven dat iedereen in iets anders gelooft en dat we het allemaal niet zeker weten. Eerlijkheid duurt het langst.

• Haal regelmatig samen herinneringen op en leg herinneringen vast
• Wees creatief; knutsel, teken, knip en plak samen, een mooie manier voor kinderen om dingen te verwerken en een plek te geven, op hun eigen manier.

Dieuwertje Mangeng en Laila Wakrim maakten voor kinderen het werkboek ‘Voor altijd in mijn hart’. Het is bedoeld als werkboek om door middel van diverse activiteiten te rouwen. Na afloop is het een herinneringsboek dat je op momenten door kunt kijken, net als een fotoalbum of vriendschapsboek. De gebruikte pastelkleuren en illustraties maken het liefdevol en aantrekkelijk om in te werken. In het werkboek kan het kind samen met (groot)ouders en opvoeders, leerkrachten en zorgverleners werken.

In het werkboek ‘Voor altijd in mijn hart’ vinden we het belangrijk dat het kind kan aangeven wat het voelt, maar ook waar het behoefte aan heeft. Misschien is dat een wandeling, een knuffel of misschien wil het liever met rust gelaten worden? Alles is goed. Als ouder of opvoeder kunnen we aan de hand van dit werkboek het gesprek op gang brengen en rekening houden met de wensen en behoefte van het kind.

Over de auteurs:

Dieuwertje Mangeng is naast moeder al dertien jaar werkzaam binnen de gehandicaptenzorg en studeerde af op het onderwerp: rouw en verliesverwerking. Ze heeft voor de organisatie Daelzicht, waar ze werkzaam is, het werkboek ‘Dit is wie IK ben & dit is wat IK wil’ mogen ontwikkelen. Dit werkboek gaat over de eigen zeggenschap van mensen met een verstandelijke beperking en de wensen die zij hebben m.b.t. ziek zijn en een eventueel overlijden. Daarnaast is Dieuwertje een aantal jaren kindercoach geweest. Dieuwertje verloor o.a. haar vader en een goede vriend. Ze probeert met haar ervaringen anderen te begeleiden rondom rouwverwerking.

Laila Wakrim is naast moeder al drieëntwintig jaar werkzaam in het onderwijs, eerst als leerkracht en vervolgens als intern begeleider. Daarnaast is Laila een aantal jaar remedial teacher en kindercoach geweest. In haar werk heeft ze diverse kinderen ontmoet die een dierbare verloren zijn. Laila verloor haar moeder in 2002 en werd toen voogd van haar broertje en zusje. Destijds was er nog weinig op de markt om kinderen te begeleiden tijdens rouw, boekjes waren soms zelfs onaantrekkelijk. Dit resulteerde in het idee om zelf een werkboek te maken dat liefdevol, begripvol en praktisch toepasbaar is; ‘Voor altijd in mijn hart’.

Titel: Voor altijd in mijn hart
Auteurs: Laila Wakrim & Dieuwertje Mangeng
Uitgever: Bullseye Publishing
ISBN: 978 94 91 920 752
Vorm: Paperback, geniet gebonden. 48 pag. Inclusief gratis ‘emotie’ stickervel
Verkoopprijs: € 14,95 incl. 9% btw